ਮਿੱਠਾ ਖਾਣਾ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਅਚਾਨਕ ਮਿੱਠਾ ਖਾਣਾ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਕੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ? ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮਿੱਠਾ ਛੱਡਣਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਛਾ-ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਕੇਮਿਕਲ ਸੰਤੁਲਨ ਨਾਲ ਗਹਿਰਾ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
ਮਿੱਠੇ ਦੀ ਖਪਤ ਘਟਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ
ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਮਿੱਠੇ ਦੀ ਖਪਤ ਘਟੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ, ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਘੱਟ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਵਾਲੀਆਂ ਡਾਇਟਾਂ ਦਾ ਵੱਧਦਾ ਰੁਝਾਨ ਹੈ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਧ ਸ਼ੱਕਰ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਮੋਟਾਪੇ, ਡਾਇਬੀਟੀਜ਼ ਅਤੇ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਖਤਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਸ਼ੱਕਰ ਛੱਡਣਾ ਇੰਨਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ
ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਮਿੱਠਾ ਛੱਡਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਸਹਜਤਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਿਰ ਦਰਦ, ਥਕਾਵਟ, ਚਿੜਚਿੜਾਪਣ, ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ “ਬ੍ਰੇਨ ਫੌਗ” (ਦਿਮਾਗੀ ਧੁੰਦ) ਆਮ ਲੱਛਣ ਹਨ। ਇਹ ਲੱਛਣ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ “ਡੋਪਾਮਾਈਨ” ਨਾਮ ਦਾ ਰਸਾਇਣ ਮਿੱਠਾ ਖਾਣ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਡੋਪਾਮਾਈਨ ਦਾ ਸੰਬੰਧ
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਮਿੱਠਾ ਖਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਡੋਪਾਮਾਈਨ ਐਕਟੀਵੇਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ — ਇਹੋ ਹੀ ਰਸਾਇਣ ਸਾਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਦਿਮਾਗ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜਦਾ ਹੈ ਕਿ “ਇਹ ਚੰਗਾ ਹੈ, ਇਸਨੂੰ ਫਿਰ ਖਾਓ।” ਇਸ ਕਾਰਨ ਮਿੱਠੇ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਆਦਤ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿਚ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਿੱਠੇ ਦੀ ਖਪਤ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਉਹੀ ਹਿੱਸੇ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਵਿਚ ਤਾਂ ਮਿੱਠੇ ਨੇ ਕੋਕੇਨ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ “ਰਿਵਾਰਡ ਪ੍ਰਭਾਵ” ਦਿਖਾਇਆ।
ਮਿੱਠਾ ਛੱਡਣ ‘ਤੇ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਬੁਰਾ ਅਸਰ
ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਅਚਾਨਕ ਮਿੱਠਾ ਖਾਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਡੋਪਾਮਾਈਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਦਾਸੀ, ਚਿੰਤਾ, ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਚਿੜਚਿੜਾਪਣ ਜਿਹੇ ਅਸਰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਜਾਂ ਹਫਤਿਆਂ ਤੱਕ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ — ਬਿਲਕੁਲ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕਾਫੀ ਜਾਂ ਸਿਗਰਟ ਛੱਡਦਾ ਹੈ।
ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸ਼ੱਕਰ ਛੱਡਣ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਦੇ “ਰਿਵਾਰਡ ਮਾਰਗਾਂ” ਵਿੱਚ ਰਸਾਇਣਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਹੋਰ ਹਾਰਮੋਨਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਚਿੰਤਿਤ ਜਾਂ ਉਦਾਸ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਅਸਥਾਈ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਬਾਅਦ ਸਰੀਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਵੇਂ ਸੰਤੁਲਨ ਨਾਲ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਿੱਠਾ ਛੱਡਣ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਫਾਇਦੇ
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਦੌਰ ਪਾਰ ਕਰ ਲਓ, ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਦੋਵੇਂ ਲਈ ਕਈ ਲਾਭ ਮਿਲਦੇ ਹਨ —
- ਭਾਰ ਘਟਦਾ ਹੈ
- ਊਰਜਾ ਸਤਰ ਸਥਿਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ
- ਨੀਂਦ ਸੁਧਰਦੀ ਹੈ
- ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ
- ਮੂਡ ਸਥਿਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ
ਨਤੀਜਾ — ਸੰਤੁਲਨ ਹੀ ਚੰਗਾ ਰਸਤਾ
ਵਿਗਿਆਨੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸ਼ੱਕਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ “ਬੁਰੀ” ਨਹੀਂ, ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਵੱਧ ਮਾਤਰਾ ਸਰੀਰ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨਦਾਇਕ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮਿੱਠੇ ਦੀ ਖਪਤ ‘ਤੇ ਕਾਬੂ ਰੱਖਣਾ, ਸਿਹਤਮੰਦ ਭੋਜਨ ਖਾਣਾ ਅਤੇ ਨਿਯਮਿਤ ਕਸਰਤ ਕਰਨਾ ਹੀ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੋਵੇਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਵਿਕਲਪ ਹੈ।
